Her Şey Nasıl Başladı?
- Modern Öncesi Kökler: Ortak yaşam ve ortak mülkiyet unsurları, erken Hıristiyan toplulukları, bazı yerli toplumlar ve antik Yunan ve Roma felsefeleri gibi eski uygarlıklarda bulunabilir. Kolektif mülkiyet ve işbirliğine ilişkin bu erken kavramlar, gelecekteki komünist fikirlerin temelini attı.
- Aydınlanma ve Ütopik Sosyalistler: 18. yüzyıl Aydınlanma çağı, insan hakları, bireysel özgürlük ve yerleşik sosyal hiyerarşilerin sorgulanması hakkında yeni fikirler ortaya çıkardı. 19. yüzyılın başlarında, Henri de Saint-Simon, Charles Fourier ve Robert Owen gibi ütopik sosyalist düşünürler, komünal yaşama ve paylaşılan kaynaklara dayalı daha eşitlikçi ve işbirlikçi toplumlar yaratmak için çeşitli fikirler önerdiler.
- Karl Marx ve Friedrich Engels: Modern komünizmin gelişmesinde en etkili figürler Karl Marx ve Friedrich Engels idi. 19. yüzyılın ortalarında, kapsamlı bir kapitalizm eleştirisi ve sınıfsız bir toplum vizyonu yaratmak için işbirliği yaptılar. En ünlü çalışmaları olan “Komünist Manifesto” (1848), sınıf mücadelelerinin tarihsel gelişimini özetledi ve proletaryayı (işçi sınıfını) burjuvaziye (kapitalist sınıf) karşı ayaklanmaya ve komünizm yolunda sosyalist bir devlet kurmaya çağırdı.
- Sosyalizmin Yükselişi: 19. yüzyıl boyunca ve 20. yüzyılın başlarında, Sanayi Devrimi’nin getirdiği zorlu çalışma koşullarına ve eşitsizliğe tepki olarak sosyalist hareketler ortaya çıktı. Sosyalistler, işçi haklarını, üretim araçlarının kolektif mülkiyetini ve servetin yeniden dağıtımını savunarak bu sorunları çözmeye çalıştılar.
- Rus Devrimi: Komünist tarihin en önemli olaylarından biri 1917 Rus Devrimi’dir. Vladimir Lenin ve Bolşevik Partisi liderliğindeki devrim, Çarlık otokrasisini devirdi ve dünyanın ilk komünist devleti olan Sovyetler Birliği’ni kurdu. Bolşevikler, Marksist-Leninist ilkeleri uyguladılar ve sonunda komünizme varacak olan sosyalist bir toplum inşa etme yolculuğuna çıktılar.
- Komünizmin Yayılması: Rus Devrimi’nin ardından komünizm ivme kazanmış ve dünyanın çeşitli yerlerine yayılmıştır. Çin (1949), Küba (1959), Vietnam (1975) ve diğerleri dahil olmak üzere başka komünist devletler kuruldu. Bununla birlikte, komünizmin uygulamaları ve yorumları farklı ülkelerde önemli ölçüde farklılık göstermiştir.
İlk Komünist Ülke Örneği
İlk olarka Komünizm ile ülke yönetme anlayışı 25 Ekim 1917 Tarihinde başta Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi lideri Vladimir İlyiç Lenin önderliğinde Petrograddaki geçici yönetim binasını “Kızıl Muhafizlar” ile beraber basarak dönemin Çarlık Rusya geçici başkanı Aleksander Kerenskiyi devirerek Sosyalist Rusyayı yani dünyanın ilk ve en büyük komünist devleti olan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğini kurmuştu. Ekim Devrim’i sonucu iktidara Sol Sosyalist Devrimciler ve Bolşevikler geçmişti. Kızıl Muhafızlara karşı saldıran Beyaz Ordu gücünün yüksek bir oranını kaybetmesi sonucunda Kızıl Muhafızlara mağlup olarak tarihe karışmışlardı. Tüm bu olayların sonucunda 1922 de Beyaz Terör olayları olarak adlandırılan Beyaz Ordunun terör eylemleri başlamıştır. Kurulan Devletin Başkanı Vladimir Lenin olmuştu. Onunla beraber bu harekete katılan Lev Trocky ve Josef Stalin ise Dışişleri Bakanlığı ve Milletler Halk Bakanlığına geçmişlerdi. Sovyetler’in ilk işi çarlık ve monarşi yanlısı partileri kapatarak eski başkanın kabinesini tutuklatmak olmuştu. 1917-1922 Arasındaki iç savaşı kazanan Bolşevikler 1922 de Resmi olarak Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliğini kurarak toprak bütünlüğünü sağlamışlardı.
Modern Dünyadaki Komünist Devletler
Modern Dünya’nın komünist devletleri denince akla ilk olarak Çin Halk Cumhuriyeti gelmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti 1 Ekim 1949 dan beri sosyalist olarak Lenin ve Marksist fikirlere sadık kalarak günümüze kadar ulaşan en güçlü sosyalist devlettir. Çinden sonra 1 Temmuz 1961 de Küba Devrimi ile beraber Komünizmle yönetilmeye başlayan Küba günümüze kadar gelmiş Komünist devletlerden birisidir. 2 Aralık 1975 te Laos İç Savaşından galip ayrılan ve ABD gibi ülkeleri mağlup ederek Komünizmi kuran Pathet Lao yönetimi (Bugünkü adı ile Laos) günümüze gelmiş 3. Komünist devlettir. Dünyadaki 4. Komünist devlet ise Vietnam Savaşında ABD yi mağlup eden ve Komünizmi kuran Sosyalist parti tarafından Vietnam Sosyalist Cumhuriyeti kurulmuştu.
Marksist ve Leninist Olmayan Komünist Devletler
Marksist ve Leninist olmayan Komünist devletler sırasının ilk sırasında 15 Ağustos 1947 den beri Sosyalist bir devlet olan Hindistan Cumhuriyeti yer almaktadır. Hindistan Cumhuriyetinin ardından Günümüz Afrikası’ndaki son komünist devlet olan Tanzanya Birleşik Cumhuriyeti kurulmuştur (26 Nisan 1964). 1949 Tarihinde Komünist olan Kuzey Kore ise 1992 yılında Juche Komünizmine geçerek bu listede yerini alan Modern dünyada varolan komünist devletlerden birisi olmuştu. 11 Nisan 1971 den beri komünist olan Bangladeş Halk Cumhuriyetide bu listede yer almaktadır. 6 Ekim 1980 de Komünist Partinin başa geçtiği Guyana Kooperatif Cumhuryeti 43 yıldır Komünizmi sürdürerek günümüze kadar gelmiş Komünist devlettir. Son sırada ise 7 Eylül 1978 den beri Sosyalist olan Sri Lanka Demokratik Sosyalist Cumhuriyeti günümüze kadar gelebilen listemizin son komünist devletidir.
Yazar
Mete Yüce
